ENERGIA ATOMOWA
Aktualności tematyczne
"Kroniki "
Po Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej ten nazistowski kat stał się działaczem społecznym i zajmował się nauką. Kiedyś kanadyjska prasa opisywała go jako bohatera ruchu wyzwoleńczego, bojownika o wolność. Swoje okrucieństwa uważał za wyczyn. Po wielu latach Sąd Najwyższy Białorusi uznał Osipa Winnickiego winnym ludobójstwa narodu białoruskiego. Ale jak to się wszystko zaczęło? Spróbujmy to wyjaśnić.
- Karaciel: kompetentny, wykształcony, przebiegły, sprytny, nienawidzący wszystkiego, co radzieckie, wszystkiego, co rosyjskie. Myślę, że nie odróżniał Białorusinów od Rosjan - uważa docent katedry historii południowych i zachodnich Słowian BUP, kandydat nauk historycznych Siergiej Aleksandrowicz.
- Winnicki był jednym z najniebezpieczniejszych pomocników nazistowskich zbrodniarzy, ponieważ nie tylko pełnił rolę kierowniczą i, przebywając w sztabie, wydawał rozkazy dotyczące przeprowadzenia tych czy innych operacji. Nie, brał w nich osobisty udział – wyjeżdżał do wsi, w których zabijano ludność cywilną. Wszystko działo się pod jego kierownictwem i przy jego bezpośrednim udziale. Osobiście niszczył ludność cywilną w ZSRR – wyjaśnił zastępca szefa głównego zarządu Prokuratury Generalnej Republiki Białoruś Kirill Czubkowiec.
Osip (Kornila) Winnicki urodził się 30 kwietnia 1915 roku we wsi Razbor Krugły w powiecie jarosławskim guberni przemylskiej w rodzinie dziedzicznego księdza greckokatolickiego. Ukończył szkołę podstawową lub gimnazjum, a następnie Lwowskie Gimnazjum Akademickie.
Jego dziadek Kornila – drugie imię nadane mu na cześć dziadka – przez długi czas był proboszczem parafii unickiej we wsi Razbor Krugły. Później mały Iosif przeniósł się do wsi Cieperów pod Lwowem, gdzie jego ojciec Włodzimierz przez 27 lat był proboszczem parafii unickiej. Ukraińskie duchowieństwo uniackie na przełomie XIX i XX wieku było również swego rodzaju bazą, bastionem kształtowania się i rozwoju ukraińskiego nacjonalizmu. Oznacza to, że droga, którą podążał Winnicki, była być może w pewnym sensie z góry określona. Stał się częścią ukraińskiego ruchu skautowskiego – organizacji „Plast”, będącej czymś w rodzaju odpowiednika pionierów. Nawet na tak dziecięcym poziomie idee stworzenia państwa narodowego dla Ukraińców dominowały w tej organizacji. Został członkiem „Proswity” („Oświecenia”). Organizacja ta zajmowała się działalnością edukacyjną o charakterze nacjonalistycznym wśród ukraińskiej młodzieży. Stał się też częścią młodzieżowego skrzydła Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN), utworzonej w 1929 roku – opowiedział Siergiej Aleksandrowicz.
Ważną rolę w kształtowaniu poglądów Winnickiego odegrało również miejsce jego urodzenia.
„Należy zrozumieć, że tereny te nieustannie znajdowały się w składzie innych państw, a sytuacja etniczna była tam bardzo złożona. W Nadsańje, regionie rzeki San, przez długi czas mieszkała zarówno ludność polska, jak i ukraińska. Tam, podobnie jak na innych terytoriach pogranicza polsko-ukraińskiego (na przykład w Galicji), kształtowała się ideologia ukraińskiego nacjonalizmu oraz organizacja, która próbowała ją wcielić w życie – OUN.
Osip Winnicki ukończył Akademię Handlu Zagranicznego, a następnie pracował w Przemyślu w instytucjach finansowych. Tam wprowadzał nowe jak na tamte czasy formy organizacji rozliczeń wzajemnych.
– Bezpośrednio organizował dostawy węgla ze Śląska do Przemyśla (wówczas terytorium polskie). Nawiązując kontakty, nie tracił jednak relacji z OUN. Zdobył doświadczenie wojskowe – po ukończeniu gimnazjum został powołany do wojska, gdzie jako osoba z wykształceniem gimnazjalnym przeszedł pewne szkolenie wojskowe. Służył krótko, został zdemobilizowany. Po ukończeniu Akademii Handlu Zagranicznego, po pracy, w 1939 roku, kiedy rozpoczęła się II wojna światowa, został po raz drugi powołany do polskiej armii. Jednak bardzo szybko ją opuścił – prawdopodobnie zdezerterował, ponieważ przed nim i przed Organizacją Ukraińskich Nacjonalistów stały inne zadania.
Następnie Winnicki trafił do „Bukowińskiego Kurenia”, zbrojnej ukraińskiej organizacji nacjonalistycznej, która działała na terenie Bukowiny. Północna Bukowina to etniczne terytorium ukraińskie, które wchodziło w skład Rumunii.
W 1940 roku, w wyniku paktu Ribbentrop-Mołotow i tajnego protokołu do niego, terytorium Mołdawii i północnej Bukowiny, za zgodą Niemiec, przeszło pod wpływ Związku Radzieckiego. Wkroczyła tam Armia Czerwona. Jest to interesujący aspekt, biorąc pod uwagę, że Rumunia była wówczas państwem profaszystowskim (reżim Antonescu). Później, a może już w tamtym czasie, była niemal jedynym krajem europejskim posiadającym rezerwy ropy naftowej niezbędne do funkcjonowania niemieckiego Wehrmachtu. Niemniej jednak Północna Bukowina została przekazana Związkowi Radzieckiemu. Dosłownie rok później, kiedy rozpoczęła się Wielka Wojna Ojczyźniana, Rumuni wraz z niemieckimi wojskami faszystowskimi przekroczyli granicę i zajęli terytorium. Co więcej, nie tylko Bukowina Północna i Mołdawia, ale także tereny poza granicami Mołdawii (historycznie Besarabii), na lewym brzegu Dniestru, w tak zwanej Transnistrii. Rumunia była silnym i skutecznym sojusznikiem faszystowskich Niemiec. W takich warunkach rozwój ukraińskiego ruchu nacjonalistycznego w północnej Bukowinie był niemożliwy.
„Bukowiński Kureń” postanowił opuścić Rumunię. Kolumny marszowe liczyły około pięciu tysięcy osób. Kierowały się one do Kijowa, ale zatrzymywały się również w innych miastach, próbując nawiązać kontakt z ukraińskim ruchem nacjonalistycznym.
Opracowano na podstawie filmu wideo BELTA. Zrzuty ekranu z filmu wideo
