ENERGIA ATOMOWA
12 kwietnia, Mińsk /Kor. BELTA/. Co roku 12 kwietnia obchodzony jest Międzynarodowy Dzień lotów kosmicznych. To właśnie tego dnia, 12 kwietnia 1961 roku, radziecki kosmonauta Jurij Gagarin po raz pierwszy w historii ludzkości wykonał lot orbitalny wokół Ziemi, otwierając erę załogowych lotów kosmicznych i drogę do eksploracji kosmosu.
Lot Gagarina trwał 108 minut. Po jednorazowym okrążeniu planety kosmonauta otrzymał od Ziemi polecenie zejścia na dół. Moduł zniżający wylądował na stepie w pobliżu Saratowa. Na wysokości kilku kilometrów Jurij Gagarin katapultował się i wykonał miękkie lądowanie na spadochronie. Pierwszy kosmonauta planety 14 kwietnia 1961 roku otrzymał tytuł Bohatera Związku Radzieckiego.
Na cześć wydarzenia historycznego w kwietniu 1962 r. Dekretem Prezydium Rady Najwyższej ZSRR ustanowiono święto – Dzień Kosmonautyki. W 1968 roku otrzymał status międzynarodowego i został przemianowany na Światowy Dzień Lotnictwa i Przestrzeni Kosmicznej. 7 kwietnia 2011 r., aby uczcić pięćdziesiątą rocznicę lotu człowieka w przestrzeń kosmiczną, Zgromadzenie Ogólne ONZ w swojej rezolucji ogłosiło 12 kwietnia Międzynarodowym Dniem Lotów Kosmicznych.
Od pierwszych dni eksploracji kosmosu Białoruś nie pozostawała z boku. Pierwsze zmiany w tematyce kosmicznej w republice sięgają wczesnych lat sześćdziesiątych XX wieku. W instytutach naukowych i przedsiębiorstwach przemysłowych prowadzono rozwój i tworzenie najnowszych instrumentów optycznych, naziemnych systemów kontroli wystrzeliwania rakiet oraz programów do przetwarzania obrazów kosmicznych.
W kosmosie w całej historii jego rozwoju odwiedziło czterech Białorusinów. Piotr Klimuk swój pierwszy lot w przestrzeń kosmiczną odbył w grudniu 1973 roku jako dowódca statku kosmicznego Sojuz-13. Ma trzy loty kosmiczne o łącznym czasie trwania 78 dni. Władimir Kowalenok trzykrotnie odwiedził kosmos, spędzając tam łącznie 216 dni, w tym ponad dwie godziny w przestrzeni kosmicznej. Kosmonauta Oleg Nowicki podczas swojego pierwszego lotu dowodził główną załogą, która 23 października 2012 r. poleciała na Międzynarodową Stację Kosmiczną (MSK). 17 listopada 2016 r. podczas swojego drugiego lotu kosmicznego rozwinął białoruską flagę na pokładzie MSK i wykonał z kosmosu zdjęcia Mińska i innych miast Białorusi. W sumie Nowicki odbył cztery loty kosmiczne o łącznym czasie trwania 545 dni i odbył trzy wyjścia kosmiczne. W grudniu 2021 roku Prezydent Białorusi Aleksander Łukaszenka przyznał Nowickiemu Order Przyjaźni Narodów.
23 marca 2024 roku po raz pierwszy w historii suwerennej Białorusi w kosmos poleciała kobieta – Marina Wasilewska. Jako część głównej załogi Ekspedycji 21 odbyła lot kosmiczny z kosmodromu Bajkonur na Międzynarodową Stację Kosmiczną. W skład grupy wchodzili także pilot-kosmonauta Oleg Nowicki oraz inżynier pokładowy i astronautka NASA Tracy Dyson. Czas lotu wyniósł 14 dni, z czego 12 dni na rosyjskim segmencie MSK. Marina Wasilewska realizowała program naukowy opracowany przez Narodową Akademię Nauk Białorusi wspólnie z Roskosmosem i Rosyjską Akademią Nauk.
11 kwietnia 2024 r. podczas uroczystości w Pałacu Niepodległości Prezydent Białorusi Aleksander Łukaszenka wręczył Marinie Wasilewskiej medal Bohatera Białorusi oraz certyfikat kosmonauty. Głowa państwa podkreślił: "Marina znajdowała się wśród dwóch imperiów – rosyjskiego, najbardziej zaawansowanego w kosmosie i amerykańskiego. Rozumiecie, to nie jest tylko status. To największe zwycięstwo naszego kraju. Nasz naród na to zasługuje." Aleksander Łukaszenka zapewnił, że Białoruś będzie nadal podążać w kierunku rozwoju technologii kosmicznych: „Zrobimy wszystko i zrobimy dużo więcej”.
Dziś we wszystkich szkołach średnich ogólnokształcących na Białorusi odbędzie się jedna lekcja poświęcona Międzynarodowemu Dniu Lotów Kosmicznych. Jego celem jest wzbudzenie zainteresowania uczniów osiągnięciami kraju w dziedzinie badań kosmicznych, kultywowanie poczucia patriotyzmu, dumy z osiągnięć Białorusi, szacunku dla ludzi, którzy poświęcili swoje życie podbojowi kosmosu rozwoju poznawczego zainteresowania badaniem kosmosu. Uczniowie dowiedzą się także o locie w kosmos Białorusinki Mariny Wasilewskiej.
