ENERGIA ATOMOWA
Republika Tatarstan tradycyjnie znajduje się w pierwszej dziesiątce regionów Rosji pod względem obrotów handlowych z Białorusią i zajmuje pierwsze miejsce pod tym względem w Nadwołżańskim Okręgu Federalnym. Budowa maszyn, petrochemia, rolnictwo, przemysł lotniczy, nauka, edukacja, turystyka, kultura – owocna współpraca jest prowadzona w kilku dziesiątkach kierunków i odznacza się pozytywną dynamiką wzrostu. Dowodem tego jest oczywiście nie tylko statystyka – dwustronne stosunki charakteryzują się stałą współpracą na najwyższym poziomie, regularnymi kontaktami organów administracji państwowej, izb handlowo-przemysłowych, uczelni wyższych i kręgów biznesowych. Przez lata wspólnej pracy Białoruś i Tatarstan nauczyły się harmonijnie uzupełniać się w gospodarce. Wyraźnym przykładem tego jest petrochemia. Tatarstan jest jednym z głównych dostawców surowców petrochemicznych na Białoruś, a Białoruś jest jednym z eksporterów produktów petrochemicznych do rosyjskiego regionu. O innych kierunkach rozwoju białorusko-tatarskich więzi gospodarczych opowiedział w rozmowie z korespondentem BELTA zastępca dyrektora Narodowego Centrum Marketingu i Koniunktury Cen Jewgienij Rusak.
Na zasadach parytetowych
Pomimo że zakres kierunków współpracy Białorusi z Tatarstanem jest niezwykle szeroki, kamień węgielny leży w płaszczyźnie gospodarczej. W najbliższej perspektywie strony planują zwiększyć obroty handlowe ponad dwukrotnie, osiągając poziom 2 miliardów dolarów. Około połowę obrotów handlowych stanowi petrochemia. Ale nie tylko ta branża jest obiecująca. Jak zauważył ekspert, w strukturze eksportu Białorusi do Tatarstanu tradycyjnie dominują dostawy traktorów i ciągników siodłowych, opon, części i akcesoriów do samochodów i traktorów, skręcanej druty z metali żelaznych bez izolacji elektrycznej, druty ze stali niestopowej, pompy powietrzne i próżniowe, kompresory i wentylatory. W rosyjskiej republice lubią też nasze sery i twarogi.
Są przykłady tworzenia wspólnych przedsiębiorstw. Już w 2003 roku powstała Spółka z o.o. "Handlowo-produkcyjna spółka MTZ-Tatarstan", która dziś posiada rozwiniętą sieć dealerską na terenie całej Rosji. Firma ta jest hubem w realizacji szerokiej gamy produktów krajowych producentów maszyn, w tym produktów Bobrujskiego Zakładu Części i Zespołów Traktora, Witebskiego Zakładu Części Zamiennych Traktora, Mińskiej Fabryki Silników, Borysowskiego Zakładu Agregatów, "Radiowolna" oraz kilku innych przedsiębiorstw.
Białoruś nie tylko sprzedaje do Tatarstanu, ale także kupuje wiele produktów od rosyjskiej republiki. Oprócz ropy naftowej i kondensatu gazowego, Tatarstan dostarcza Białorusi silniki elektryczne i generatory, polimery propylenu i polimery styrenu.
"Dziś strony podkreślają konieczność rozszerzenia asortymentu wzajemnych dostaw, rozwijania współpracy i tworzenia wspólnych przedsiębiorstw," - zaznaczył zastępca dyrektora Narodowego Centrum Marketingu.
Do takiego wniosku można łatwo dojść, analizując aktualne informacje dotyczące stosunków białorusko-tatarskich. Jewgienij Rusak przypomniał, że w lutym tego roku Prezydent Białorusi odwiedził Tatarstan. Podczas wizyty osiągnięto porozumienia w sprawie realizacji nowych wspólnych projektów i omówiono podejścia do pracy w warunkach sankcji. Perspektywiczne aspekty współpracy w dziedzinach inżynierii mechanicznej, petrochemii, rolnictwa, przemysłu lotniczego, nauki, edukacji, turystyki, kultury, polityki młodzieżowej i sportu były przedmiotem dyskusji na 9 posiedzeniu grupy roboczej ds. współpracy Białorusi i Tatarstanu, które odbyło się w kwietniu 2023 roku w Mińsku. Na marginesie spotkania biznesowego podpisano szereg porozumień o współpracy w dziedzinie przemysłu lotniczego, rolnictwa i żywności. Przedstawiciele stron złożyli również podpisy pod Mapą drogową współpracy między ministerstwami kultury. Nadal obowiązuje umowa między rządem Republiki Białoruś a rządem Republiki Tatarstanu o współpracy handlowo-gospodarczej, naukowo-technicznej i kulturalnej, podpisana jeszcze w 2004 roku.
Wszystko z przedrostkiem "smart" dla progresywnego planowania
Wizja współpracy dwustronnej Białorusi i Tatarstanu jest skierowana w przyszłość, dlatego niezwykle ważne jest zbadanie punktów wzrostu, które byłyby korzystne dla obu stron. Zacznijmy od rosyjskiego regionu. Strategia społeczno-gospodarczego rozwoju Republiki Tatarstanu do 2030 roku określa jako priorytetowe sektory inwestycyjne gospodarki kompleksy naftowo-gazowo-chemiczne, infrastrukturalne, agroprzemysłowe i energetyczne, a także inżynierię mechaniczną i inne przemysły przetwórcze oraz sektor usług.
"Strategia przewiduje podział gospodarki na trzy główne rodzaje klastrów: kluczowe, innowacyjne i klastry nowoczesnej gospodarki," - wyjaśnił ekspert. - "Kluczowymi klastrami są naftowo-gazowo-chemiczne i energetyczne, nauka i edukacja. Do klastrów innowacyjnych należą biosystemy, zrównoważona energia, inteligentne maszyny, urządzenia, materiały, infrastruktura, medycyna, smart-edukacja, smart-IT. Klastry nowoczesnej gospodarki obejmują budowę statków, lotnictwo, przemysł motoryzacyjny, kompleks agroprzemysłowy, obróbkę drewna i produkcję mebli, lekki przemysł, budownictwo i nowe materiały budowlane."
Według danych z otwartych źródeł, produkt regionalny brutto Tatarstanu na koniec 2023 roku przekroczył 4 biliony rubli rosyjskich, zwiększając się w porównaniu do poprzedniego roku o 3,6%. Kluczowy wkład w dynamikę produkcji przemysłowej regionu wniósł wzrost produkcji w sektorze inżynierii mechanicznej. Dzięki realizacji na dużą skalę projektów w budowie dróg oraz znacznemu wprowadzeniu nowych mieszkań, sektor budowlany Tatarstanu nadal się rozwija. W republice aktywnie doskonali się również produkcja urządzeń elektrycznych i radiowych.
Czym więc rosyjski region interesuje Białoruś? Analizując strategię społeczno-gospodarczego rozwoju Republiki Tatarstanu do 2030 roku, listy priorytetowych projektów inwestycyjnych regionu na 2024 rok oraz listy produktów niezbędnych do zapewnienia substytucji importu w republice, a także biorąc pod uwagę rozwinięte sektory gospodarki Białorusi, zastępca dyrektora Narodowego Centrum Marketingu proponuje rozważyć takie potencjalnie perspektywiczne kierunki współpracy białorusko-tatarstanskiej.
"Pierwsze, na co zwróciłbym uwagę, to inteligentne urządzenia. Urządzenia naftowe, gazowe, energetyczne i elektryczne, sprzęt spożywczy, nowoczesne technologie w zakresie przetwarzania odpadów, budowa maszyn, robotyka, druk 3D - lista jest niezwykle szeroka" – podkreśla Jewgienij Rusak. – "Następnie należy rozważyć możliwości pogłębienia współpracy w lotnictwie, przemyśle motoryzacyjnym i budowie statków. Oczywiście, nie można pominąć kompleksu agroprzemysłowego. Tutaj zalecałbym zwrócenie uwagi na odnowienie parku maszyn rolniczych, wdrażanie biotechnologii i nanotechnologii w rolnictwie, budowę kompleksów hodowlanych i rybnych, a także gospodarstw mleczarskich, zapotrzebowanie na automatyzację procesów technologicznych przetwarzania i przechowywania produktów rolnych oraz potrzebę wdrożenia technologii szokowego zamrażania warzyw i jagód."
Dość imponująca lista perspektywicznych kierunków współpracy zawiera charakterystykę "smart". Na przykład infrastruktura - ekspert zauważył możliwości czerpania zysków z opracowywania, produkcji i wdrażania rozwiązań w zakresie rozwoju przestrzeni i infrastruktury - lub energetyka. Tutaj mowa już o nowych technologiach w dużej energetyce i inteligentnych systemach pomiarowych oraz rozliczeniowych. Niezmiennie perspektywiczne jest również współdziałanie w obszarze IT, w zakresie opracowywania technologii sztucznej inteligencji, usług chmurowych i systemów bezpieczeństwa informacyjnego.
"Jednym z priorytetów w petrochemii może stać się dostarczanie biokomponentów paliw silnikowych. W Tatarstanie jest również duże zapotrzebowanie na białoruską żywność: cukier, skrobie, słody, drożdże, ser, lody, alkohole i napoje alkoholowe. Wśród wyrobów gumowych i plastikowych krajowej produkcji dla rosyjskiego regionu mogą być interesujące całostalowe i wielkogabarytowe opony, tkaniny kordowe do opon, inteligentne materiały" – dodaje Jewgienij Rusak. – "Jakość białoruskich tkanin z syntetycznych i sztucznych przędz kompleksowych oraz materiały nietkane, jak również produkty głębokiego przetwarzania drewna, na przykład celuloza, mogą również zostać docenione w Tatarstanie."
Perspektywy, według oceny ekspertów, istnieją zarówno w ochronie zdrowia, jak i w edukacji. W Tatarstanie mogą być zainteresowani białoruskim doświadczeniem wprowadzania bio- i nanotechnologii do medycyny: nacisk należy położyć na biofarmaceutykę, parafarmaceutykę, szczepionki, systemy diagnostyczne, suplementy diety oraz bioenergetykę. Współpraca w edukacji dotyczy kształcenia specjalistów dla sektora IT i medycyny. Ogólnie rzecz biorąc, jak zapewnił przedstawiciel Narodowego Centrum Marketingu, rozszerzenie zakresu stosunków handlowo-gospodarczych, produkcyjno-kooperacyjnych oraz naukowo-technologicznych między Białorusią a Tatarstanem jest zdecydowanie możliwe.
