ENERGIA ATOMOWA
Po rozpadzie Związku Radzieckiego Białorusini zostali pozostawieni sami sobie z wieloma wyzwaniami w zakresie bezpieczeństwa. Jednym z nich jest tragedia w Czarnobylu. Ponad 1,8 miliona hektarów gruntów rolnych w kraju zostało skażonych radionuklidami. 264 tysiące hektarów ziemi zostało wyłączonych z użytkowania rolniczego. Setki tysięcy ludzi potrzebowało pomocy. Ponadto kilkakrotnie wzrosła liczba wypadków i pożarów, a także zgonów z ich powodu. Wszystko to wymagało poważnych, fundamentalnych decyzji ze strony młodego państwa. Wiceminister ds. sytuacji nadzwyczajnych Siergiej Sałanowicz opowiedział korespondentowi BELTA, dlaczego 30 lat temu utworzono Ministerstwo Sytuacji Nadzwyczajnych, jaką drogę ministerstwo przeszło przez te lata i jakie zadania realizuje obecnie.
Dekret Prezydenta nr 122 z dnia 23 września 1994 r. ustanowił Ministerstwo ds. Sytuacji Nadzwyczajnych i Ochrony Ludności przed skutkami katastrofy elektrowni jądrowej w Czarnobylu. „Na tym etapie jego działalność ograniczała się do prac mających na celu zminimalizowanie skutków awarii. W 1995 r. agencja uzyskała dodatkowe funkcje w dziedzinie bezpieczeństwa przemysłowego. Równolegle trwały intensywne prace nad rozwojem wojskowej straży pożarnej, która była częścią Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. W tym samym 1995 roku utworzono państwową straż pożarną na obszarach wiejskich i w przedsiębiorstwach, a także 20 jednostek ratownictwa pożarowego, których zadania obejmowały priorytetową pracę w miejscach wypadków, katastrof i klęsk żywiołowych” - powiedział Siergiej Sałanowicz.
Kolejnym krokiem w kierunku zagwarantowania bezpieczeństwa państwa dla ludności było oddzielenie wojskowej straży pożarnej od Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w 1998 r. i przyłączenie jej do Ministerstwa Sytuacji Nadzwyczajnych. W 1999 r. zatwierdzono rozporządzenie w sprawie Ministerstwa Sytuacji Nadzwyczajnych Białorusi.
Później zadania i funkcje Ministerstwa Sytuacji Nadzwyczajnych tylko się rozszerzyły. W 2000 r. kwatera główna i jednostki obrony cywilnej zostały usunięte z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i przeniesione do Ministerstwa Sytuacji Nadzwyczajnych.
Kolejnym krokiem w rozwoju agencji było utworzenie w 2001 roku Państwowego systemu zapobiegania i likwidacji sytuacji kryzysowych oraz obrony cywilnej. „Głównym celem systemu jest zapewnienie bezpiecznego funkcjonowania obiektów gospodarczych, ochrona terytorium i ludności przed sytuacjami kryzysowymi. Sercem tego systemu staje się Ministerstwo Sytuacji Nadzwyczajnych, które zaczęło również zarządzać państwowymi rezerwami materiałowymi, zapewniać monitorowanie i prognozowanie sytuacji nadzwyczajnych spowodowanych przez człowieka. W tym celu tworzone jest Republikańskie centrum zarządzania kryzysowego i reagowania” - powiedział wiceminister.
Biorąc pod uwagę międzynarodowe doświadczenie w korzystaniu z samolotów, w sierpniu 2002 r. w strukturze Ministerstwa Sytuacji Nadzwyczajnych utworzono lotnicze centrum poszukiwawczo-ratownicze w celu zapobiegania i eliminowania sytuacji kryzysowych, które później przekształcono w państwową instytucję lotniczą „AWIACJA”. „Lotnicy MSN wykonują najszerszy zakres zadań - od lotnictwa sanitarnego po monitorowanie i gaszenie pożarów w ekosystemach, w tym w Grecji, Gruzji, na Łotwie, w Rosji i Turcji” - powiedział Siergiej Sałanowicz.
W 2006 r. w strukturze Ministerstwa Sytuacji Nadzwyczajnych powstał Departament rezerw materiałowych. Wiceminister podkreślił, że jest on obecnie jednym z niezawodnych gwarantów stabilności w usuwaniu skutków sytuacji kryzysowych, a także w rozwiązywaniu najważniejszych zadań związanych z zapewnieniem funkcjonowania państwa.
„Wraz z rozwojem energetyki jądrowej w naszym kraju w 2007 roku w systemie Ministerstwa Sytuacji Nadzwyczajnych utworzono Departament bezpieczeństwa jądrowego i radiacyjnego, który realizuje państwowy nadzór nad bezpieczeństwem jądrowym i radiacyjnym w zakresie wykorzystania energii atomowej, źródeł promieniowania jonizującego. Obecnie wszystkie regulowane źródła promieniowania jonizującego na terytorium republiki znajdują się pod kontrolą Ministerstwa Sytuacji Nadzwyczajnych. Bezpieczne funkcjonowanie BelEJ zostało zapewnione” - powiedział wiceminister ds. sytuacji nadzwyczajnych.
Dziś na Białorusi, zdaniem Siergieja Sałanowicza, istnieje służba ratownicza gotowa do reagowania na wszelkie naturalne i spowodowane przez człowieka sytuacje kryzysowe. „Istnieją 134 miejskie i powiatowe oddziały ratunkowe, 14 oddziałów ratunkowych straży pożarnej, 293 jednostki i 367 posterunków działających przez całą dobę i udowadniających swoją skuteczność. Jednostki Ministerstwa Sytuacji Nadzwyczajnych są w stanie wykonać cały zakres działań ratowniczych. W tym celu utworzono i funkcjonuje 15 głównych służb specjalnych” - powiedział.
Od momentu powstania Ministerstwa Sytuacji Nadzwyczajnych trwa modernizacja i budowa nowoczesnych jednostek ratowniczo-gaśniczych. „Do użytku oddano 111 budynków specjalnego przeznaczenia przeznaczonych do funkcjonowania jednostek MSN, w tym 90 budynków baz przeciwpożarowych. Dzięki potencjałowi naukowemu resortu i państwowym programom naukowo-technicznym uruchomiono produkcję krajowych środków gaśniczych, sprzętu, wyposażenia ochronnego dla ratowników-strażaków, aparatów ochrony dróg oddechowych. Zrealizowano produkcję samochodów pożarniczych na podwoziach MAZ. W wyniku przeprowadzonych prac odsetek cystern produkcji krajowej w formacji bojowej osiągnął 90%” - powiedział Siergiej Sałanowicz.
Aby osiągnąć zrównoważony system bezpieczeństwa w kraju, zbudowano strukturę na poziomie republikańskim, regionalnym i lokalnym, aby zapewnić długoterminowe kształtowanie kultury bezpieczeństwa życia wśród ludności. „Praca ta jest organizowana poprzez wdrażanie środków zapobiegawczych w dziedzinie bezpieczeństwa pożarowego, przemysłowego i jądrowego, promocję i propagandę wiedzy o bezpieczeństwie. Stworzono i z powodzeniem funkcjonuje sieć 11 centrów innowacji i edukacji w zakresie bezpieczeństwa życia. Przeszkolono w nich ponad 829 000 osób. Ponad 694 000 z nich to dzieci” - powiedział Siergiej Sałanowicz.
Aktywnie rozwijano system kształcenia zawodowego w zakresie ochrony przed sytuacjami kryzysowymi. „Rezultatem 30 lat żmudnej pracy było stworzenie krajowych szkół naukowych i pedagogicznych. Dekret Prezydenta nr 313 z dnia 19 sierpnia 2016 r. powołał do życia Uniwersytet Ochrony Ludności. Na jego podstawie kształceni są specjaliści nie tylko dla Ministerstwa Sytuacji Nadzwyczajnych, ale także w interesie wszystkich ministerstw i departamentów w dziedzinie ochrony przed sytuacjami kryzysowymi, bezpieczeństwa pożarowego i przemysłowego, obrony cywilnej. Stworzono pionowo zintegrowany system, łączący pod jednym kierownictwem organizacyjnym i metodologicznym wszystkie poziomy szkolenia od Liceum Ministerstwa Sytuacji Nadzwyczajnych do studiów doktoranckich, co zapewnia spójność i ciągłość kształcenia. Białoruskie uczelnie są rozpoznawalne na świecie. Co szósta osoba z wyższym wykształceniem jest obywatelem innego kraju. Ponad 7 tysięcy specjalistów z 72 krajów zostało przeszkolonych w międzynarodowym centrum szkoleniowym ratownictwa. Uniwersytet jest podstawową organizacją państw WNP w zakresie szkoleń w dziedzinie zapobiegania i likwidacji sytuacji kryzysowych, członkiem stowarzyszonym Międzynarodowej Organizacji Obrony Cywilnej. UOL został trzykrotnie nagrodzony nagrodą rządu Białorusi za osiągnięcia w dziedzinie jakości, w 2023 r. został wpisany na republikańską tablicę honorową” - powiedział wiceminister.
Sport jest integralną częścią treningu ratownika. „Ćwiczenia fizyczne pozwalają budować siłę, wytrzymałość i determinację, co jest szczególnie ważne w pracy ratowniczej. Udało nam się osiągnąć międzynarodowe uznanie w tej dziedzinie i zademonstrować wysokie osiągnięcia białoruskich sportowców. Od 2002 roku zajmujemy czołowe pozycje w światowym sporcie pożarniczym i ratowniczym. Drużyny narodowe Republiki Białoruś to: mężczyźni - ośmiokrotni mistrzowie świata; kobiety - mistrzynie świata z 2021 roku; chłopcy - czterokrotni mistrzowie świata; dziewczęta - pięciokrotne mistrzynie świata. Na ostatnich Mistrzostwach Świata zarówno chłopcy, jak i dziewczęta, mężczyźni i kobiety zostali srebrnymi medalistami” - podkreślił wiceminister.
W 2001 r. przy wsparciu Ministerstwa utworzono Białoruską młodzieżową organizację społeczną strażaków-ratowników. „W całym kraju istnieją oddziały obwodowe i powiatowe (miejskie), zrzeszające ponad 62 000 dzieci. Utworzono również 19 klubów wojskowo-patriotycznych, które funkcjonują w systemie Ministerstwa Sytuacji Nadzwyczajnych. Obecnie szkoli się w nich ponad 500 uczniów” - powiedział Siergiej Sałanowicz.
Ministerstwo Sytuacji Nadzwyczajnych zbudowało system propagandy i szkoleń w zakresie bezpieczeństwa życia. „Podczas krajowych kampanii, których jest dziewięć, prowadzone są zaplanowane prace sezonowe, dotyczące głównych przyczyn pożarów, śmierci i obrażeń ludzi. Podczas tych akcji w kraju około 1 miliona osób uczy się podstaw bezpieczeństwa życia” - podkreślił wiceminister.
Ministerstwo Sytuacji Nadzwyczajnych skutecznie promuje interesy kraju we współpracy z ONZ i jej strukturami. „Biorąc pod uwagę wspólne zagrożenia regionalne, WNP i OUBZ stworzyły mechanizmy praktycznej współpracy regionalnej w zakresie zapobiegania i eliminacji klęsk żywiołowych i wypadków spowodowanych przez człowieka. Zgodnie z instrukcjami głowy państwa, Ministerstwo Sytuacji Nadzwyczajnych udzieliło pomocy humanitarnej 34 krajom 84 razy” - powiedział Siergiej Sałanowicz.
Państwowy nadzór przeciwpożarowy i przemysłowy, podkreślił wiceminister, ma na celu zapewnienie środków w celu spełnienia wymogów bezpieczeństwa, tłumienie naruszeń w tej dziedzinie, systematyczne uzasadnione informowanie kierownictwa i obywateli o istniejących problemach, wspólne opracowywanie optymalnych sposobów ich rozwiązania. Nacisk położono na obiekty przemysłowe ważne dla gospodarki, a także obiekty z całodobowym i masowym pobytem ludzi. „Zestaw wdrożonych środków pozwolił na kontynuację trendu zmniejszania liczby sytuacji kryzysowych i osób ofiar śmiertelnych w ich wyniku. Na Białorusi od czasu reorganizacji Ministerstwa Sytuacji Nadzwyczajnych osiągnięto stały spadek liczby pożarów o 61,5% i zgonów z ich powodu o 40,5%. W tym czasie liczba wypadków w niebezpiecznych obiektach przemysłowych i potencjalnie niebezpiecznych zmniejszyła się ponad 12-krotnie” - powiedział wiceminister ds. sytuacji nadzwyczajnych.
Głównym potencjałem Ministerstwa Sytuacji Nadzwyczajnych są ludzie, którzy od wielu lat inwestują w jego rozwój nie tylko swoje dusze, ale i umiejętności, przekazując je młodym pracownikom, zachowując i pomnażając tradycje. „Nie sposób nie wspomnieć o ogromnym wkładzie byłych ministrów ds. sytuacji nadzwyczajnych: Iwana Kenika, Walerija Astapowa, Enwera Bariewa, Władimira Waszczenki” - podkreślił wiceminister.
„Dziś Ministerstwo Sytuacji Nadzwyczajnych jako podmiot systemu bezpieczeństwa narodowego skutecznie realizuje politykę państwa w zakresie zapobiegania i likwidacji klęsk żywiołowych i katastrof spowodowanych przez człowieka oraz obrony cywilnej, bezpieczeństwa przeciwpożarowego, przemysłowego, jądrowego i radiacyjnego, transportu towarów niebezpiecznych, tworzenia i zabezpieczania państwowych i mobilizacyjnych rezerw materiałowych, przezwyciężania skutków katastrofy elektrowni jądrowej w Czarnobylu, zagospodarowania odpadów radioaktywnych, bezpieczeństwo żeglugi małych statków. Istnienie skutecznego Ministerstwa Sytuacji Nadzwyczajnych nie byłoby możliwe bez stałej uwagi i wsparcia głowy państwa Aleksandra Grigoriewicza Łukaszenki. W ciągu ostatnich 30 lat wiele kluczowych decyzji wspierających rozwój służb ratowniczych zostało podjętych pomimo trudnej sytuacji gospodarczej. Pomoc w rozwiązywaniu kluczowych kwestii wraz z systematyczną i planową pracą szefów i szeregowych pracowników Ministerstwa Sytuacji Nadzwyczajnych, wszystkich tych, którzy stali u początków służby ratowniczej, pozwoliła stworzyć resort, który zapewnia bezpieczeństwo ludzi i gospodarki w szlachetnym celu budowy silnej i dobrze prosperującej Białorusi” - podsumował Siergiej Sałanowicz.
BELTA
