Konkurencja intelektualna i brak zrównania. Co Marzaluk zaproponował zmienić w środowisku naukowym

Potrzebujemy, jak mówi, skutecznego kontraktu, jasnych obiektywnych kryteriów skuteczności pracy wszystkich, od młodszego pracownika naukowego po dyrektora instytutu. "Wydajnie pracujesz według przejrzystych kryteriów - powinieneś otrzymywać więcej niż inny pracownik, który pracuje mniej wydajnie - jest przekonany Igor Marzaluk. - Nikt nie odwołał konkurencji intelektualnej. To bardzo ważny punkt".

Innym aspektem, na który zwrócił uwagę ekspert, jest niewystarczająca liczba specjalistów ze stopniami naukowymi w poszczególnych instytutach NAN. Na przykład, jeśli mówimy o instytucjach humanitarnych, tam liczba takich specjalistów waha się od 19 proc. do 50 proc. "Uważam, że niewłaściwie jest, gdy na czele całych instytucji akademickich stoją kandydaci nauk, którzy nie są w stanie uzyskać habilitację przez dziesięciolecia lub nie chcą tego zrobić - powiedział. - Jeśli jesteś czołowym naukowcem, jeśli administrujesz nauką, to przynajmniej musisz rozumieć branżę. Aby to zrobić, muszą istnieć najwyższe kwalifikacje i autorytet, w tym naukowy". W związku z tym Igor Marzaluk proponuje zniesienie jakichkolwiek ograniczeń w wykonywaniu pracy zawodowej dla studentów studiów magisterskich, doktoranckich na studiach stacjonarnych i ubiegających się o nadanie stopnia doktora habilitowanego.

Jego zdaniem, konieczne jest również przywrócenie utraconego tradycyjnego połączenia między nauką uniwersytecką a akademicką.

"Większość przełomowych rzeczy, odkryć i osiągnięć, z których jesteśmy dumni, w ramach wspólnych programów między NAN a nauką uniwersytecką jest wykonywana przez profesurę uniwersytecką. Mogę to udowodnić faktami i podać liczby. Kiedyś było normą i musimy do tego wrócić, kiedy kierownik katedry uniwersytetu mógł równolegle kierować na zasadzie odpłatności instytutem akademickim w ramach NAN - powiedział ekspert. - Zamiast utrzymywać ludzi, którzy przez 30 lat nie mogą obronić rozprawy doktorskiej, można zaprosić młodych, obiecujących, którzy te rozprawy już obronili i pokazali wynik, ale są w Witebsku, Połocku, Brześciu... To znaczy musimy dokonywać takich intelektualnych wymian, intelektualnych desantów".

Aktualizacji, zdaniem specjalisty, wymagają również kryteria wyboru członków korespondentów i akademików NAN. "Uważam, że obecne kryteria wyborcze są moralnie przestarzałe. Jeśli nie jestem profesorem (aby nim zostać, muszę mieć co najmniej jednego doktoranta po skutecznej obronie), oznacza to, że w ogóle nie mam moralnego prawa do udziału w zgłoszeniach do konkursu. A teraz jest to możliwe... Trzeba też pomyśleć o systemie głosowania. Ponieważ członkowie korespondenci i akademicy są najważniejszym elementem Akademii Nauk. Muszą być flagowcami" - podkreślił Igor Marzaluk.

Liczy na to, że te i inne propozycje zostaną omówione na spotkaniu w NAN, które Prezydent ogłosił podczas spotkania z grupą roboczą. "Chcemy zasadniczo szczerze porozmawiać. Oko w oko, nie ukrywając problemów. Najważniejsze: musimy zrozumieć, że nie ma bezpieczeństwa narodowego bez nauki - stwierdził ekspert. - Musimy sprawić, by nauka stała się prawdziwym wyznacznikiem rozwoju gospodarki".

Mówiąc o rozwoju w nauce segmentu humanitarnego, najbliższego zawodowo Igorowi Marzalukowi, podkreślił: "Są dla mnie rzeczy bardzo zasadnicze. Jeśli istnieją wyzwania, które są stale replikowane z zewnątrz, to badacze humanistyczni, filozofowie, kulturoznawcy, socjologowie, a tym bardziej historycy powinni przynajmniej udzielić godnej odpowiedzi akademickiej na te wyzwania, a nie milczeć. Oznacza to, że nauki humanistyczne, w tym badania akademickie, muszą z jednej strony dostarczać nowej wiedzy, a z drugiej - jasno odpowiadać na niewygodne pytania i nie pozwalać nikomu fałszować, interpretować naszej przeszłości w celu uzyskania dywidendy politycznej w dniu dzisiejszym".