ENERGIA ATOMOWA
W ciągu pierwszych dziewięciu miesięcy 2025 r. (w porównaniu z rokiem ubiegłym) liczba cudzoziemców przyjeżdżających na Białoruś do pracy wzrosła półtorakrotnie - z 21 tys. do 32 tys. Nasz kraj przyciąga migrantów zarobkowych warunkami życia i pracy. Organy ścigania monitorują przestrzeganie legalności pobytu i zatrudnienia cudzoziemców na Białorusi. Iwan Nowikow, szef Departamentu Obywatelstwa i Migracji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, powiedział w wywiadzie dla BELTA, w jaki sposób agencja zapewnia kontrolę nad legalnością pobytu na terytorium kraju.
- Ilu obcokrajowców przebywa obecnie na Białorusi?
- W pierwszej połowie 2025 roku Białoruś odwiedziło około 500 tysięcy cudzoziemców i bezpaństwowców. Liczby te nie uwzględniają wjazdu z terytorium Rosji. Najczęściej granicę naszego kraju przekraczali obywatele Rosji, Litwy, Ukrainy, Łotwy i Polski.
Na dzień 1 października ponad 230 tys. cudzoziemców jest zarejestrowanych w terytorialnych organach spraw wewnętrznych. Wśród nich 167 tys. to stali mieszkańcy. 63 tys. posiada zezwolenie na pobyt czasowy, z czego 24 tys. przyjechało na studia, a ponad 32 tys. w celu podjęcia pracy.
- Co robią organy spraw wewnętrznych Białorusi, aby zapobiegać przestępstwom wśród cudzoziemców?
- Ze względu na stały wzrost liczby cudzoziemców wjeżdżających do Republiki Białorusi, opracowaliśmy i wdrażamy niezbędne środki organizacyjne i praktyczne w celu zapobiegania popełnianiu przestępstw.
Organy spraw wewnętrznych regularnie sprawdzają cudzoziemców w miejscu rejestracji, przeprowadzane są naloty w celu sprawdzenia miejsc ewentualnego pobytu osób nielegalnie przebywających w kraju. Ponadto podejmowane są działania prewencyjne wobec osób zaliczanych do grupy ryzyka.
Od początku tego roku z Białorusi deportowano ponad 3,6 tys. cudzoziemców, którzy naruszyli prawo, w tym 1,3 tys. nielegalnych migrantów. Jeśli ludzie przyjeżdżają do naszego kraju na wakacje lub do pracy, Białoruś zawsze wita takich ludzi. Ci, którzy nie spełniają wymogów prawa, natychmiast opuszczają nasz kraj, dobrowolnie lub przymusowo. Sytuacja w procesach migracyjnych jest w pełni kontrolowana.
- Jakie innowacje w pracy Departamentu Państwowej Służby Migracyjnej pojawiły się w ostatnim czasie?
W celu usprawnienia mechanizmów pracy z cudzoziemcami, w 2025 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych wraz z zainteresowanymi stronami przeniosło sześć procedur administracyjnych w dziedzinie migracji do formy elektronicznej.
Obywatele Republiki Białoruś, a także cudzoziemcy na stałe mieszkający w Republice Białoruś, otrzymali możliwość złożenia wniosku elektronicznego za pośrednictwem jednego portalu usług elektronicznych o wydanie dokumentu na jedno zaproszenie cudzoziemca do naszego kraju.
W przypadku podmiotów gospodarczych procedury administracyjne dotyczące zatwierdzania zaproszeń dla cudzoziemców na szkolenia przez instytucje edukacyjne oraz uzyskiwania specjalnych zezwoleń dla pracodawców z Republiki Białoruś na prowadzenie działalności zawodowej w kraju zostały wdrożone w formie elektronicznej. Jednocześnie nadal możliwe jest osobiste złożenie wniosku do wydziału ds. obywatelstwa i migracji w celu przeprowadzenia tych procedur administracyjnych.
Prace nad cyfryzacją procedur administracyjnych są priorytetem dla Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Ma to na celu stworzenie pozytywnego wizerunku Białorusi i uproszczenie procedury pobytu cudzoziemców w naszym kraju.
W sierpniu tego roku wszedł w życie dekret Prezydenta nr 202 z dnia 21 maja 2025 r. „O zwiększeniu roli pracodawców w dziedzinie zewnętrznej migracji zarobkowej”, który rozszerza zakres obowiązków pracodawców przyciągających zagraniczną siłę roboczą i zwiększa odpowiedzialność pracodawców za pracowników zagranicznych, zapewnia ich ochronę prawną i wzmacnia kontrolę nad procesami migracyjnymi w naszym kraju.
Nowe obowiązki pracodawców obejmują, między innymi, określenie w swoich rozporządzeniach i instrukcjach urzędników, którzy będą monitorować aktywność zawodową i warunki życia pracowników migracyjnych, zapewniając co najmniej raz w okresie obowiązywania umowy o pracę we współpracy z organami spraw wewnętrznych lub innymi właściwymi organami, aby odwiedzić pracownika w miejscu zamieszkania w celu zbadania rzeczywistego miejsca zamieszkania i zgodności warunków życia z normami sanitarnymi. Ponadto pracodawca musi zorganizować przed zawarciem umowy o pracę ocenę znajomości jednego z języków państwowych Republiki Białoruś, niezbędnego do komunikacji, przy zatrudnianiu cudzoziemca znajdującego się na liście zawodów pracowników zatwierdzonej przez Radę Ministrów z dnia 3 września 2025 r. № 477.
- O czym powinni pamiętać cudzoziemcy i ich pracodawcy?
- Pracodawcy powinni pamiętać, że zatrudnienie cudzoziemców na wielu stanowiskach i w wielu zawodach jest możliwe tylko wtedy, gdy ocenia się znajomość jednego z języków państwowych Republiki Białoruś przez pracownika-imigranta, jeśli jest on zatrudniony jako kierowca samochodu, kelner, fryzjer, sprzedawca i w niektórych specjalnościach medycznych.
Pracodawca musi również uzyskać specjalne zezwolenie dla imigranta zarobkowego na pracę na Białorusi, z wyjątkiem niektórych przypadków (np. cudzoziemców, którym przyznano status uchodźcy, dodatkową ochronę lub azyl na Białorusi, którzy otrzymali wykształcenie zawodowe, specjalistyczne średnie i wyższe w instytucjach edukacyjnych Republiki Białoruś i są zatrudnieni zgodnie ze swoją specjalnością i (lub) kwalifikacjami, którzy są obywatelami państw -członków EUG).
Aby uzyskać specjalne zezwolenie, pracodawca musi złożyć w terytorialnym oddziale DGiM w miejscu swojej rejestracji wniosek, kopię paszportu cudzoziemca lub innego zastępującego go dokumentu przeznaczonego na wyjazd za granicę lub zaświadczenie potwierdzające tożsamość cudzoziemca lub bezpaństwowca (dla cudzoziemców i bezpaństwowców, którzy nie posiadają dokumentów na wyjazd za granicę), dokument o uiszczeniu opłaty państwowej za wydanie specjalnego zezwolenia.
Zezwolenie specjalne wydawane jest na okres 1 roku i może zostać przedłużone o kolejny rok. W przypadku wysoko wykwalifikowanych specjalistów specjalne zezwolenie wydawane jest na 2 lata i może zostać przedłużone na taki sam okres. Termin rozpatrzenia wniosku o specjalne zezwolenie wynosi 10 dni kalendarzowych, a o przedłużenie - 7. Pracodawca jest zobowiązany do przekazania pracownikowi-imigrantowi kopii specjalnego zezwolenia.
Po otrzymaniu specjalnego zezwolenia i nie później niż 30 dni kalendarzowych od daty wjazdu pracownika-imigranta na Białoruś, pracodawca jest zobowiązany do zawarcia z nim umowy o pracę. W przypadku wjazdu cudzoziemca przed otrzymaniem przez pracodawcę specjalnego zezwolenia - w ciągu 30 dni kalendarzowych od daty jego otrzymania. Powyższe terminy na zawarcie umowy o pracę nie dotyczą cudzoziemców zatrudnianych w procedurze uproszczonej.
W terminie 3 dni roboczych od dnia zawarcia umowy o pracę pracodawca jest obowiązany zawiadomić na piśmie wydział spraw obywatelskich i migracji w miejscu swojego zameldowania (zamieszkania) o zawarciu (przedłużeniu) umowy o pracę z cudzoziemcem lub o jej rozwiązaniu (w terminie 3 dni roboczych od dnia jej rozwiązania).
Aby zorganizować ocenę znajomości jednego z języków państwowych Republiki Białoruś przez pracownika-imigranta, pracodawca musi złożyć wniosek (osobiście lub pocztą) do biura oceny wiedzy przed 5 i 20 dniem miesiąca, składając wniosek w dowolnej formie i załączając informacje o cudzoziemcu (obywatelstwo, imię i nazwisko, data urodzenia). Jeśli centrum oceny wiedzy otrzyma więcej wniosków niż jego ustalona pojemność, pracodawca zostanie poinformowany o przekierowaniu odpowiedniego wniosku do innego centrum oceny wiedzy.
Przed dniem testu należy wydrukować umowę o świadczenie usług (dostępną na stronach internetowych ośrodków), którą pracownik-imigrant musi podpisać. Ocena wiedzy jest przeprowadzana w formie testu 15 dnia miesiąca i ostatniego dnia miesiąca. Można wziąć w nim udział na Brzeskim Uniwersytecie Państwowym im. A.S. Puszkina, Witebskim Uniwersytecie Państwowym im. P.M. Maszerowa, Homelskim Uniwersytecie Państwowym im. Francyska Skaryny, Grodzieńskim Uniwersytecie Państwowym im. Janki Kupały, Mohylewskim Uniwersytecie Państwowym im. A.A. Kuleszowa, Białoruskim Państwowym Uniwersytecie Języków Obcych, Białoruskim Państwowym Uniwersytecie Technologicznym i Białoruskim Narodowym Uniwersytecie Technicznym.
- Jaka odpowiedzialność jest przewidziana dla cudzoziemców i pracodawców za naruszenie tych wymogów?
- Jeśli cudzoziemiec lub bezpaństwowiec naruszy zasady pobytu lub zamieszkania na Białorusi, może podlegać środkom odpowiedzialności administracyjnej - w postaci grzywny lub deportacji (wydalenia z kraju). Na przykład zabronione jest przebywanie w kraju bez wizy, bez ważnego paszportu lub innego dokumentu wydanego przez kraj obywatelstwa, miejsce stałego zamieszkania lub organizację międzynarodową - grzywna w wysokości do 50 wartości bazowych lub deportacja. To samo dotyczy pobytu z przeterminowanymi lub nieważnymi dokumentami.
Ważne jest również przestrzeganie ustalonych zasad rejestracji i przemieszczania się. Osoby przebywające czasowo są zobowiązane do terminowej rejestracji i przestrzegania ustalonej procedury przemieszczania się i wyboru miejsca pobytu. Naruszenie tych wymogów pociąga za sobą grzywnę w wysokości do 50 wartości bazowych lub deportację. Natomiast w przypadku osób przebywających czasowo na Białorusi naruszenie porządku przemieszczania się i wyboru miejsca pobytu podlega karze grzywny w wysokości do 20 wartości bazowych.
Szczególną uwagę zwraca się na przestrzeganie okresu pobytu. Jeśli cudzoziemiec pozostanie w kraju po upływie dozwolonego okresu lub zignoruje oficjalny zakaz wjazdu, podlega również karze grzywny w wysokości do 50 wartości bazowych lub deportacji. Naruszenie zasad tranzytu również podlega karze grzywny w wysokości do 20 wartości bazowych lub deportacji.
Ponadto cudzoziemcy lub bezpaństwowcy czasowo przebywający lub tymczasowo zamieszkujący w Republice Białoruś nie mogą pracować bez specjalnego zezwolenia na pracę i oficjalnie zawartej umowy o pracę. Naruszenie tej zasady podlega karze grzywny w wysokości do 20 wartości bazowych.
Jeśli chodzi o pracodawców i organizacje, są oni również odpowiedzialni za nieprzestrzeganie zasad migracyjnych. Jeśli osoba prawna, indywidualny przedsiębiorca lub osoba fizyczna zatrudnia cudzoziemca bez przestrzegania ustalonej procedury (na przykład bez zezwolenia na pracę lub bez odpowiedniej rejestracji), grozi im grzywna w wysokości do 20 wartości bazowych dla osób fizycznych i do 50 dla przedsiębiorców i organizacji.
Pracodawca lub strona zapraszająca są zobowiązani do terminowego powiadomienia właściwego organu państwowego o zakończeniu zatrudnienia, edukacji lub innych stosunków z cudzoziemcem, jeśli zezwolenie na pobyt zostało wydane na ich podstawie. Naruszenie tego przepisu podlega karze grzywny w wysokości do 20 wartości bazowych. Ważne jest również, aby zapewnić terminową rejestrację cudzoziemca, przedłużyć jego okres pobytu lub pomóc mu w uzyskaniu zezwolenia na pobyt - jeśli organizacja zapraszająca lub osoba fizyczna tego nie zrobi, podlega karze grzywny (do 20 wartości bazowych dla organizacji i przedsiębiorców, do 10 dla osób fizycznych).
Nieprzedstawienie przez urzędnika lub inną upoważnioną osobę lub indywidualnego przedsiębiorcę dokumentów, sprawozdań, informacji lub innych materiałów (w przypadkach, gdy obowiązek ich przedstawienia wynika z aktów prawnych) w ustalonych terminach lub przedstawienie takich danych zawierających świadomie nieprawdziwe informacje podlega karze grzywny w wysokości do 20 wartości bazowych.
